Świętokrzyski Szlak Architektury Drewnianej

Opis

Piękno architektury drewnianej jest ulotne i kruche, podatne na zawirowania historii. Mimo to, w powiecie staszowskim zachowały się prawdziwe perły, które podziwiać można podążając Świętokrzyskim Szlakiem Architektury Drewnianej.

Przez powiat staszowski przebiega jedna z pięciu tras Świętokrzyskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Na turystów czekają dwa drewniane kościółki oraz dzwonnica przy gotyckim kościele p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Szlak samochodowy oznaczony jest za pomocą prostokątnych, brązowych tablic z symbolem szlaku oraz nazwą zabytku w danej miejscowości.  

Warto zobaczyć:

Beszowa – przy trasie Kraków-Sandomierz znajduje się gotycki kościół p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, a przy nim – drewniana dzwonnica. Data jej powstania nie jest dokładnie znana – jednakże, według Romana Mirowskiego, już w 1618 roku opisano ją jako „staroświecką”. Być może pochodzi ona z XVII lub XVIII stulecia. Zbudowana na planie kwadratu, zwarta konstrukcja z nadwieszona górną kondygnacją przypomina gotyckie wieże obronne zamków czy murów miejskich. Całość zwieńczona jest czteropołaciowym dachem, który przechodzi w ośmiopołaciowy zwieńczony sterczyną. Dolną część konstrukcji wieńczy „koronkowa” dekoracja wykonana w pionowych deskach szalunkowych.
Godny uwagi jest także sam kościół – trójnawowa bazylika z prezbiterium na planie kwadratu i XVII-wieczną kopułowa kaplicą. Gotycka tablica erekcyjna z 1407 r., umieszczona nad wejściem do nieistniejącej już kaplicy śś. Aniołów Stróżów jest najstarszym zabytkiem kościoła. Najbardziej charakterystycznym elementem architektonicznym bazyliki jest zachodni portal gotycki o schodkowym wykroju z laskowaniami. Wnętrze kościoła nakrywają pozorne drewniane sklepienia, w nawie głównej kolebkowe z lunetami, w prezbiterium krzyżowe. Wnętrze świątyni jest całkowicie barokowe. Ołtarz z 2. ćw. XVII w. z obrazem Wręczenie kluczy św. Piotrowi w polu głównym oraz rzeźbami świętych znajduje się w prezbiterium. Ponadto można zobaczyć obrazy: Zwiastowanie NMP, Ukrzyżowanie, a nad nim rzeźbę św. Michała Archanioła. Wzdłuż ścian prezbiterium znajdują się XVIII-wieczne stalle, których zaplecki zdobią wizerunki świętych związanych z zakonem paulinów. Nawy są ozdobione ołtarzami z XVII i XVIII wieku. Płaskorzeźbiona scena Zesłania Ducha Św. z poł. XVII w. zdobi parapet chóru.

Niekrasów – na północny zachód od trasy Kielce-Sandomierz, na środku wsi stoi drewniany kościół parafialny p.w. Nawiedzenia NMP. Wprawdzie pierwsze wzmianki o świątyni pochodzą już z 1326r., to obecna bryła kościoła pochodzi z 1661 roku, a gruntowne remonty z częściowymi przekształceniami miały miejsce w XIX i XX stuleciu. Orientowana, modrzewiowa konstrukcja zrębowa stoi na kamiennej podmurówce. Do pierwotnej bryły kościoła – kwadratowej nawy i węższego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium z przylegającą od północy zakrystii – dodano nieco węższą przybudówkę. Całość osłonięta jest pionowym szalunkiem i nakryta gontowym dachem z okienkiem doświetlającym poddasze nad prezbiterium. Mimo znacznej rozbudowy, kościół zachował harmonię, widoczną także we wnętrzu świątyni. Wyposażenie (ołtarz główny fundacji Aleksandra i Eleonory Skarbków oraz ołtarze boczne) jest głownie barokowe, a całości dopełniają skromne polichromie oraz płaski strop.
Na zachód od kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII wieku. Ściany tej zbudowanej na planie kwadratu konstrukcji zwężają się lekko ku wnętrzu. Budowla nakryta jest gontowym dachem wspartym na dekorowanym gzymsie z okapem. Ośmioboczna latarnia dodaje tej ciężkiej konstrukcji lekkości i strzelistości.

Strzegom – w północnej części wsi, przy bocznej drodze, znajduje się kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Bolesnej i św. Andrzeja. Świątynia powstała na przełomie XVI i XVII stulecia. Budowla orientowana składała się wtedy z korpusu, węższego prezbiterium, zakrystii i kruchty. W XX wieku znacznie zaingerowano w konstrukcję świątyni – kruchtę przesunięto o ok. 5 metrów ku zachodowi, dzięki czemu możliwe było wydłużenie trzech naw kościoła.
Modrzewiowa konstrukcja zrębowa osłonięta jest pionowymi szalunkami. Nad stromym, gontowym dachem góruje kryta blachą wieżyczka na sygnaturkę. Nawę główną pokrywa płaski strop, a boczne – wydzielone parą słupków – strop nachylony. Nad kruchtą góruje chór z prospektem organowym. Warte uwagi są ołtarze – barokowy ołtarz główny z obrazami przedstawiającymi św. Andrzeja Apostoła i Matkę Boską Bolesną oraz ołtarze boczne z przedstawieniami Przemienienia Pańskiego i św. Mikołaja. Przy samym ogrodzeniu kościoła stoi dzwonnica; konstrukcję na planie kwadratu przykrywa namiotowy dach.

Dodatkowe informacje o Świętokrzyskim Szlaku Architektury Drewnianej